Utrwalony niezwykle głęboko w tradycji Almae Matris Jagellonicae zwyczaj wyróżniania doktoratem honorowym sięga swymi początkami drugiego dziesięciolecia XIX wieku. Na jego pojawienie się i regulaminowe utrwalenie wpływały bezpośrednio - jak wolno przypuszczać - wzory obce płynące z wszechnic niemieckich i austriackich. Powołując się na nie domagał się Uniwersytet już w marcu i kwietniu 1815 roku w Dyrekcji Edukacji Narodowej w Warszawie uprawnień do "dawania zaszczytu doktoratu mężom, którzy się w świecie literackim wsławili przez pisma swoje uczone i pożyteczne, które to dyplomata nazywają się honorifica, dla rozróżnienia ich od tych, które drogą zwyczajną udzielane bywają".